Türkiye'de aşı çalışmaları genişleyerek devam ederken, 17 Haziran itibariyle yapılan toplam aşı sayısı 37 milyonu aştı. Uzmanlar Biontech ve Sinovac aşılarından birini mutlaka yaptırılması gerektiğini belirtiyor. İşte aşıya dair merak edilen sorular ve yanıtları…

AŞININ YAN ETKİSİ VAR MI?

Covid-19 salgınında özellikle sosyal medyada yanlış bilgilerin paylaşılması, kaygıların sık sık dile getirilmesi üzerine TTB Pandemi Çalışma Grubu üyesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Levent Akyıldız, internet ortamında düzenlenen basın toplantısında merak edilen tüm soruları yanıtladı. İşte sorular ve yanıtları:

Aşıların uzun dönem sonuçları bilinmiyor, etkileri ne olabilir?

Pandemi koşullarında olduğumuz gözüne alınarak aşılardaki faz çalışmaları alışıla geldiği düzende olmayan bir dönem. mRNA Aşıların uzun dönemde etkilerini gözlemleme şansı olacak.

mRNA aşıları kısırlık yapar mı? Genetiğimizi değiştirir mi?

Bunlar bilimsel açıdan dikkate alınacak argümanlar değil. Bilimsel açıdan ne kısırlık, ne de genetiğinizin değişmesi, DNA’nıza bir şeyin monte edilmesi veya bir takım çip takılması, manyetik alandan etkilenmek gibi fantastik yaklaşımların bilimsel olmadığının altını çizmek lazım.

Birinci aşıdan sonra ikinci dozu farklı bir aşıyla yapabilir miyim?

Temel ilkemiz hangi aşı tipiyle başladıysak onunla bitirmektir. Ancak başladığımız aşının ikinci dozuna zorunlu nedenlerle ulaşamadığımız hallerde farklı aşı yapılabilir.

Aşı kanda pıhtılaşma yapmasın diye kan sulandırıcı alalım mı?

Kandaki pıhtılaşma bağlamından koparılarak, seçilerek, başka alanlara eklenilerek ifade edildiği için vatandaş haklı olarak ‘aşı oldum kan sulandırıcı alayım mı' diye soruyor. Daha önce başka bir nedenle size kan sulandırıcı verilmediyse, sadece aşı olduğunuz için kan sulandırıcı almaya ihtiyacınız yoktur. Önceden bir antibiyotuk kullanmaktaysanız, başlamış olduğunuz ilaçlar varsa lütfen bunları hekimizin belirttiği şekilde kullanmaya devam edin.

Aşı sonrası yan etki oluşur mu?

Aşı nedeniyle kolunuzda ağrı olması, hassasiyet gelişmesi, bazen baş ağrısı, kırgınlık, halsizlik gibi yakınmalar nedeniyle ihtiyaç duymanız halinde ağrı kesici, ateş düşürücülerden yararlanabilirsiniz.

Aşı oldum, testim pozitif çıkar mı?

Aşı olduğunuz için testiniz pozitif çıkmaz. Ama aşı sonrası Covid-19 benzeri halsizlik ve yakınmaları da akılda tutmak lazım.

Yumurtaya, penisiline, toza, kediye alerjim var, aşı yapabilir miyim?

Bildirilmiş herhangi bir alerji ifadesi yok. Bu alerjiler aşı için bir engel teşkil etmez. Zaten bilginiz dışında bir alerjiniz olabileceği olasılığına karşın aşı sonrası ilgili sağlık kuruluşunda belirli bir zaman geçirmeniz önerilir.

Aşı sonrası banyo yapabilir miyim?

Aşıdan sonra duş ve banyo yapmakla ilgili bir çekincemiz yok.

Aşı sonrası nasıl besleneyim?

Beslenmeyle ile ilgili aşı protokolüne ihtiyaç yok. Aşı öncesi nasıl besleniyorsanız, sıvı alma düzeyiniz, uyku düzeniniz neyse aynen devam edebilirsiniz.

Gebelik ve emzirme döneminde aşı yapılabilir mi?

Gebelik ve emzirme döneminde aşıya yönelik bir çekince yok, gebelikte de emzirme döneminde de aşı yapılabilir.

SİNOVAC MI BİONTECH Mİ?

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan SÖZCÜ TV yayınına katılarak Sözcü TV Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı Alişer Delek'in sorularını yanıtladı.

*Şu anda böyle bir seçme hakkı yok denebilir Sinovac aşısı yok, gönderilmedi. Onun için kişi gidip ‘ben sinovac aşısı olmak istiyorum’ derse ona aşı gelince haber vereceğiz diyerek aşısı yapılmadan geri gönderilmek zorunda.

*Şu anda Biontech-Pfizer aşısı var. Şimdi inaktif aşılarla bu mRNA aşılarını karşılaştırdığımızda mRNA aşıları daha kuvvetli bir bağışıklık cevabı veriyor, Sinovac aşısı daha zayıf bir cevap veriyor. Biontech aşısına karşı daha fazla şikayet olmasının nedeni aşının bağışıklık sistemini diğerine göre daha fazla aktive etmesidir.

ÜÇÜNCÜ DOZ AŞI GEREKLİ Mİ?

*Bu son derece önemli. Benim şuana kadar önerim sadece sağlık personeli ile ilgili çünkü Sinovac aşısı olduk hepimiz ben de dahil ama sağlık personelleri içerisinde hastalık hala son derece yaygın. Bugün mesela bizim hastaneden 4 kişi aradı beni testleri pozitif çıkmış.

*Çünkü Sinovac aşısının zaman geçtikcce koruyuculuğunda bir azalma görüyoruz zaten. Bu kişilere bakanlığa sürekli öneriyorum bunu bir üçüncü doz olarak Biontech-Pfizer aşısı yapılsın diye öneriyorum. Yoksa genel halk için yani sağlık personeli kadar temas riski olmadığı için genel halk uygulamasında henüz ne Sinovac olanlar için ne Biontech aşısı olanlar için böyle bir üçüncü doz gerekliliği ortaya koyulmadı. Neden? Çünkü bunu zaman gösterir.

*Aşılamadan 1 yıl geçtikten sonra bakarsınız o kişinin yakalanıp yakalanmadığına bakarsınız böyle bir veri yok elimizde. Yaptırırlarsa ne olur? İki olasılık var zaten, birinci olasılık bu hastalık grip gibi her yıl görülmeye devam edecek belli sayıda. İkincisi hayır bu yavaş yavaş toplumdan yok olacak ve yarasaya geri dönecek iddiası var şimdi bunu da bilmiyoruz.

*Ama şöyle bir şey var bu virüsün benzeri olan SARS virüsü gibi corona virüslerde grip gibi olmadı. Yani toplumda kalmıyor. Fakat eğer bir sürpriz olup toplumda kalırsa o zaman yıllık aşılama mı gerekir üçüncü doz mu gerekir onu o zaman düşüneceğiz. Zaten 2 dozunu da yüzde 16 yapabilmiş bir ülkede üçüncü dozun tartışılması da çok enteresan diye düşünüyorum.

AŞILARIN YAN ETKİLERİ VAR MI?

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Elif Hakko, bu konuda merak edilenleri şöyle anlattı:

Aşı öncesi ağrı kesici alınmalı mı?

Uzmanlara göre bu doğru değil. Alerji veya ateş gibi yan etkileri önlemek için aşı yaptırmadan önce ilaç alınmasına gerek yok. Her iğne veya aşı olmanız gereken durumlarda dikkat etmeniz gerektiği gibi, Covid-19 aşısı olmadan önce de eğer kan sulandırıcı kullanıyorsanız bunu doktorunuzla paylaşmanızda yarar var.

Alerjisi olanlar aşı yaptırabilir mi?

Alerjik bünyesi olanlar da Covid-19 aşısı yaptırabilir. Ancak aşıların içeriklerine karşı alerjileri olup olmadığını yine doktorlarına danışmalarında yarar var.

Aşıdan sonra ne gibi sorunlar yaşanabilir?

Aşılardan sonra kolda, özellikle de aşı olunan bölgede hafif şişlik ve ağrı görülebilir. Ancak ağrı genellikle bir gün içinde geçer. Bunun yanı sıra; baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, kas ağrıları ve hafif derecede ateş gibi belirtiler de görülebilir. Tüm aşı ve ilaçlarda olduğu gibi nadiren alerjik reaksiyonlar da olabilir. Bu belirtiler mRNA aşılarında inaktif aşılara göre biraz daha fazladır. Aşıdan 24 saat sonra yan etkiler devam ediyorsa doktora başvurmak gerekir.

Kısırlığa yol açtıkları doğru mu?

Covid-19 aşıları kısırlığa neden olmuyor, bu nedenle aşı olmaktan kaçınmamak gerekir. Bununla ilgili kanıtlanmış bir veri, güvenilir bir bilimsel araştırma yoktur.

6 ay sonra yeniden aşı olmak gerekir mi?

Şu an için yeniden ne zaman aşı olunacağı, yani aşının tekrarı konusunda net bir bilgi yok, zamanla aşıların etkinlik süreleri ortaya çıkacaktır.

Mutasyonlara karşı etkileri azalır mı?

Sinovac ve BioNTech aşıları mutasyonlara karşı da etkili, ancak bazı mutasyonlarda etkinliklerinde azalma olduğu biliniyor. BioNTech aşısının mutasyonlara karşı etkinliği diğer aşılardan daha fazladır.

AŞI OLANLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?

Aşı olmak insanın kendisini korur, virüsü taşımasını ve başkasına bulaştırmasını engellemez. Bu nedenle Covid-19 aşısı olanlar maske, mesafe ve hijyene dikkat etmeyi sürdürmeli. Bunun dışında aşı olduktan sonra günlük hayatlarına devam edebilirler, özellikle yapılması gereken ekstra bir önleme gerek yoktur. Aşıdan sonra ortaya çıkan ateşe karşı bol sıvı, özellikle su tüketilmesi gerekir. Ayrıca kalın giyinmeyin. Üzerinizi sıkmayan, terletmeyen giysiler tercih edin. Koldaki ağrıyan bölgeye temiz, soğuk, ıslak bir bez koyun. Ağrıyan kol için önerimiz ise kolunuzun hareketsiz kalmaması. Kolunuzu kullanın, hatta kol egzersizleri yapın.

“BİONTECH mRNA, SİNOVAC İNAKTİF AŞIDIR”

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzm. Dr. Nurullah Dikmen, Kovid-19 aşılarının insanları yoğun bakıma düşürmeme konusunda yüzde 100 etkili olduğunu belirterek, “Yazın biraz daha rehavet ve rahatlık olacak. Sonbaharda okullar açılacak, hava soğuyacak, pandeminin aktivasyonlarını yine görebileceğiz. Aşıları bulduğumuz sürece olmamız lazım” dedi.Uzmanlar tarafından pandemide en önemli silah aşı olarak gösteriliyor. Şu an Türkiye'de uygulanan “Sinovac” ve “Biontech” aşılarının da arasında çok ciddi bir fark olmadığını söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Nurullah Dikmen, aşı konusunda önemli açıklamalarda bulundu. 2 aşının avantaj ve dezavatanjları olduğunu belirten Uzm. Dr. Nurullah Dikmen, “Dünya Sağlık Örgütü'nün tanımlamasında temiz içme suyu kullanımı dışında insanlığın hastalıkla mücadelesinde antibiyotiklerde dahil olmak üzere en önemli buluş aşılardır, diyor. Bu aşılarda 2 tane ana grup vardır. Bir mRNA aşıları diyoruz, bir inaktif aşılar diyoruz. Bunu biraz daha pratik bir dille yaparsa Biontech aşısı mRNA diyoruz, Çin aşısı inaktif aşıdır. Bu mRNA aşıları vücuttaki immün sistemini uyaracak protein moleküllerini direkt olarak vermek yerine RNA'sını veriyoruz. İnaktif aşılarda ise virüs yeterli miktarda üretiliyor. Sonra öldürülüyor, inaktif ediliyor. Bunları sadece RNA değil de tüm yapısındaki veriyorsunuz. Tabii, 2 aşının da avantaj ve dezavantajları var. İnaktif aşılarda bir dezavantaj şu şekilde var: Uzun süre alıyor. Yani inaktif aşıyı üretmek, öldürmek belki 6 ay belki 8 ay alabiliyor. mRNA aşılarında modern teknikler kullanıldığı için belki 15 gün gibi kısa sürede bunu üretme şansı var. Varyantları karşı kısa sürede ufak bir değişikle tekrardan üretime sokulabiliyor. Şu aşı daha iyi sonuç veriyor diye bir şey demek çok mümkün değil. Bu aşılar bize şunu göstermiştir: Sizi yoğun bakıma düşürmemek adına yüzde 100 etkililerdir. Her iki aşı grubu bunda etkilidir” diye konuştu.

kaynak:sözcü